Hidde van Steenwijk studeerde farmacie in Groningen. Toch koos hij niet voor de wereld van pillen en poeders, maar voor ‘de gezonde apotheek’. Bij het Food Claims Centre op Brightlands Campus Greenport Venlo doet de PhD kandidaat van Universiteit Maastricht nu onderzoek naar het effect van groenten en fruit op onze gezondheid. Dat doet hij op een innovatieve manier. En daarmee ontgint hij nieuwe kennis over de toepassingsmogelijkheden van gezonde voeding.
We weten toch al lang dat groenten en fruit gezond zijn?
“Klopt. Er is in het verleden al erg veel onderzocht. Dit onderzoek is vooral gebaseerd op studies die gekeken hebben naar de inname van groente en fruit en celstudies. Hiermee kun je echter alleen een voorspelling geven over de waarde van verschillende stoffen uit groente en fruit. Daarom ben ik binnen het topsectorproject ‘De Waarde(n) van Groenten en Fruit’ begonnen om op basis van bestaande onderzoeken, nieuw onderzoek te doen. In vier jaar tijd ga ik onder supervisie van Aalt Bast en Alie de Boer van het Food Claims Centre een innovatief challenge model ontwikkelen om de gezondheidseffecten van groenten en fruit op een farmaceutische manier te onderzoeken.”
Vertel! Wat is een innovatief challenge model?
“Het challenge model moet het mogelijk gaan maken om naar het hele plaatje van gezondheid te kijken, in plaats van naar één klein effect van één stof. We onderzoeken of er een oorzaak-verband relatie is tussen de inname van bepaalde voedingsstoffen en gezondheidseffecten. Als er straks een gevalideerd model is, kun je dat ook op NSAID’s zoals ibuprofen, voedingssupplementen en andere soorten groente en fruit toepassen.
Hoe ziet je onderzoek er uit?
“In de eerste fase heb ik literatuuronderzoek gedaan om inhoudsstoffen te selecteren die in de praktijk een effect kunnen hebben op ontstekingsprocessen. Die zijn interessant in het verdere onderzoek en daarom waren bijvoorbeeld anti-inflammatoire eigenschappen een selectiecriterium. Bij allerlei welvaartziektes, zoals bijvoorbeeld Diabetes II, is er namelijk sprake van een chronische ontsteking. Met name sulforafaan dat veel in broccoli zit, en lycopeen in tomaten kwamen als geschikte stoffen uit de bus. Daar richten we ons in het onderzoek dan ook in eerste instantie op. In een latere fase gaan we gezonde proefpersonen aan challenges onderwerpen. Hardlopen, bijvoorbeeld, of een vette maaltijd eten. Dat zorgt ervoor dat we de proefpersonen een soort van stress bezorgen, waardoor ze een ontstekingsreactie laten zien op specifieke biomarkers. Hoe sneller mensen hiervan herstellen, hoe gezonder ze waarschijnlijk zijn. In een eerder stadium doen we dat met behulp van bloed waarin we een ontsteking opwekken. Daarnaast moeten we ook rekening houden met bijvoorbeeld de genetica van de proefpersonen en de bereidingswijze van de broccoli. Wist je dat je veel minder sulforafaan overhoudt als je broccoli kookt dan wanneer je hem blancheert?”
Achter jouw onderzoek zit een consortium van bedrijven en kennisinstellingen. Wat kan jouw werk voor hun betekenen?
“Iedereen weet ondertussen wel dat je leefstijl invloed heeft op je gezondheid. Meer bewegen. Niet roken. Minder alcohol. En meer groenten en fruit eten. Met die eerste drie dingen zijn we goed op weg. Maar meer groenten en fruit eten? Dat gaat ons lastiger af. Slechts 16% van de mensen eet 200 gram groente per dag. Daar is dus nog een wereld te winnen. En als je goed duidelijk kunt maken waarom het zo belangrijk is om groenten en fruit te eten, heb je een belangrijke troef in handen om mensen te overtuigen om dat dan ook echt te gaan doen. Dat is dus interessant voor bedrijven die zaden veredelen en telers. Van de resultaten van de literatuurstudie hebben we een samenvatting over interessante stoffen in gewassen gemaakt. Daarnaast voeren we op dit moment een literatuurstudie uit naar de effecten van lycopeen op ontstekingswaarden.’’
Je bent als apotheker in een hele nieuwe wereld beland
“Een hele interessante wereld! Er zijn veel overeenkomsten omdat steeds duidelijker wordt dat scheikundige verbindingen uit de natuur een gunstig effect kunnen hebben. Een groot deel van de geneesmiddelen is immers ook afgeleid uit interessante stoffen uit dieren, planten en kruiden. Voor zover we nu weten kun je met groenten en fruit geen welvaartsziekten behandelen, maar misschien kun je wel voorkomen dat je ze krijgt. Stel dat je door de juiste keuzes te maken pas tien jaar later met medicatie moet beginnen, dat is toch pure winst? Als de literatuurstudies voorbij zijn, zal ik meer in het lab op Brightlands Campus Greenport Venlo te vinden zijn. Zowel de campus van de universiteit als de Brightlands campus zijn een inspirerende en internationale omgeving om in te werken. Farmacie was een volledig Nederlandse studie. Bij het onderwijs dat ik als PhD kandidaat verzorg, zitten mensen van over de hele wereld in mijn farmacologie en toxicologie-klasje. Daar geniet ik enorm van.”
Tip:
Optimaal van broccoli genieten?
Stoom hem kort beetgaar stomen (3 min)
Blancheren op 700C (10 min)
Of eet hem rauw
Goed kauwen! Als het bitter wordt, proef je de ontstane sulforafaan!
