Teler bepaalt in de toekomst sneller, goedkoper én zelf de concentratiewaarden in zijn groente en fruit

Wortelen, tomaten en kool zijn gezond. Maar hoe kom je erachter wat voor gezonde stoffen er precies inzitten? Research analist Edward Knaven van Avans Hogeschool in Breda ontwikkelt samen met zijn studenten drie analysemethoden waarmee een teler in de toekomst sneller, goedkoper én zelf de concentratiewaarden in zijn groente en fruit kan bepalen.

Dat groente en fruit belangrijk zijn, daar is de wetenschap allang uit. Wie genoeg groente en fruit eet, heeft een lagere kans op welvaartsziekten zoals hart- en vaatziekten en diabetes type 2. Maar maakt het nog uit welke soorten groente en fruit je eet? En hoe kom je erachter welke gezonde stoffen in welk soort groente of fruit zit?

Via het topsectorproject ‘De Waarde(n) van Groenten en Fruit’ wordt er onderzoek gedaan naar de gezondheidsbevordende stoffen in onder andere wortel, tomaat en een aantal koolsoorten. Het gaat daarbij om lycopeen: een plantaardige stof die zorgt voor de kleur van de rode tomaat en wortel. Dit stofje kan mogelijk de ontstekingswaarden in ons bloed verlagen en daarmee het risico op het ontwikkelen van welvaartsziekten verkleinen. Daarnaast worden de glucosinolaten in kool onder de loep genomen. Deze stofjes kunnen de ontstekingen in het lichaam tegengaan, werken preventief tegen kanker en versterken ons immuunsysteem.

Meetmethoden
Parallel aan het onderzoek naar de inhoudsstoffen, wordt er een aantal meetmethoden ontwikkeld om te kunnen definiëren wat de inhoudsstoffen en gezondheidseffecten zijn van specifieke groenten- en fruitsoorten. Hiervoor staat Edward Knaven, research analist bij het lectoraat Analysetechnieken in de Life Sciences (ATLS) van Avans Hogeschool, samen met zijn studenten aan de lat. Het doel is om drie methodes te ontwikkelen waarmee inhoudsstoffen zoals lycopeen en glucosinolaten snel gemeten kunnen worden. Dat meten kan nu ook al, maar is een kostbare en tijdrovende aangelegenheid. Edward: “Je stuurt als teler een aantal samples op naar een laboratorium en dan duurt het een paar weken voordat je de uitslag krijgt. Wij willen een aantal innovatieve meetmethodes ontwikkelen die efficiënter, sneller en goedkoper zijn en waarmee een teler zelf - ter plekke - kan controleren wat en hoeveel er in zijn product zit.”

Lycopeen en glucosinolaten
Het analyseren is volgens Edward geen probleem, dat gebeurt allemaal met hetzelfde apparaat. Maar het ingewikkelde is om de inhoudsstoffen eruit te halen. “Een wortel heeft een andere textuur dan een tomaat. Dat vergt dus een andere aanpak om die stoffen eruit te halen. Om erachter te komen wat het beste werkt, kijken we binnen dit onderzoek naar wat er nu al mogelijk is, welke meetmethoden er zijn en hoe we die verder kunnen verbeteren.”

Dit heeft geresulteerd tot twee goede methodes om resp. het lycopeengehalte in tomaat en de glucosinolaten in een aantal koolsoorten te meten. De onderzoekers zijn nog druk bezig met de wortel. “De volgende stap is om een versnelde methode te ontwikkelen om de inhoudsstoffen te meten, maar dat betekent heel veel data-analyse. Als deze analyse is afgerond, gaan we modellen bouwen. Pas daarna kunnen we aan de slag om met al deze informatie een handzaam apparaat te ontwikkelen waarmee de teler zelf aan de slag kan gaan.”

Snel, goedkoop en betrouwbaar
Het is volgens Edward belangrijk dat de teler een goede methode heeft waarmee hij zelf de waardes in hun groente en fruit kan meten. “Vroeger had je één soort tomaat waarvan het gehalte lycopeen werd bepaald. Vervolgens werd aangenomen dat dit voor iedere soort hetzelfde was. Maar er zijn nu zoveel verschillende soorten en het gehalte lycopeen kan in iedere type tomaat - van cherry- en trostomaat tot aan een vleestomaat - verschillen. Dan heb je binnen die soorten tomaten ook nog eens verschillende variëteiten, die ook allemaal weer een ander lycopeengehalte kunnen bevatten. Om het nog ingewikkelder te maken, kan ook de manier waarop je een tomaat teelt, effect hebben op het lycopeengehalte. Kortom, er is wel behoefte aan een snelle, goedkope en betrouwbare meetmethode zodat er vaker routinematig gecontroleerd kan worden wat er in de verschillende producten zit.”

Handzaam apparaatje
Er gaat nog wel wat tijd overheen voordat een teler daadwerkelijk zelf met een klein handzaam apparaatje de inhoudsstoffen in zijn verse producten kan meten, maar het gaat er volgens Edward in de toekomst zeker komen. “We willen een snelle en betrouwbare tool ontwikkelen waarmee je data kunt genereren waar je als teler mee vooruit kunt. Via deze nieuwe analysemethode kunnen we aantonen dat bepaalde soorten groenten en fruit supergezond zijn voor de mens, omdat ze boordevol gezonde inhoudsstoffen zitten. Dat is goed nieuws voor de teler en de consument.”

Dicht op de praktijk
Via dit topsector-project werken bedrijfsleven, onderwijs en onderzoeksinstellingen, bijeen gebracht door Brightlands Campus Greenport Venlo, intensief samen. “We hebben elkaar allemaal nodig om dit onderzoek tot een goed einde te brengen. Voor onze studenten is dit project enorm leerzaam: we zitten met ons onderzoek dicht bij de praktijk, bij de telers zodat ze meteen zien wat het effect van hun onderzoek is in de praktijk. Een bijkomend voordeel van dit project is dat onze studenten van de laboratorium-opleiding de tuinbouw meer op het vizier krijgen als een interessante werkgever: een aantal studenten heeft al aangegeven dat ze graag verder willen met het onderzoek naar gezondheidsbevordende stoffen in groente en fruit.”